Dị Ứng và Sốc Phản Vệ

1. Phản vệ là gì?

Phản vệ là sự dị ứng quá mức của cơ thể với một thứ gì đó, dẫn đến nguy hiểm tính mạng, với những triệu chứng như sưng tấy, nổi mẩn, tụt huyết áp, và mạch máu bị trương phồng lên. Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể còn bị sốc nữa, và có thể dẫn đến tử vong nếu không được chữa trị kịp thời.

Phản vệ xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tạo ra kháng thể globulin miễn dịch E để chống lại một chất gây dị ứng nào đó một cách thái quá, ngay cả khi chất đó là vô hại, ví dụ như thức ăn hằng ngày. Cơ thể của bạn có thể sẽ không có phản ứng gì với lần đầu tiên tiếp xúc chất gây dị ứng đó. Nhưng sẽ có thể tạo ra kháng thể để chống lại chất đó ở những lần tiếp xúc thứ 2, thứ 3… Và một khi cơ thể bạn đã tạo ra kháng thể chống lại chất dị ứng đó, thì khi bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng đó lần nữa, cơ thể bạn sẽ tạo ra một lượng protein histamine cực lớn, dẫn đến những triệu chứng phản vệ kể trên.

Đây là hình ảnh của một em bé bị sốc phản vệ (nguồn: http://news.bbcimg.co.uk/media/images/72609000/jpg/_72609221_facialswelling2.jpg).

2. Dấu hiệu nào để nhận biết phản vệ?

Phản vệ thường bắt đầu với việc ngứa mắt và ngứa mặt kinh khủng, và sau chỉ vài phút, sẽ dẫn đến những triệu chứng nặng hơn, ví như: khó nuốt, khó thở, đau bụng, chuột rút, ói mửa, tiêu chảy, nổi mẩn, và sưng mạch máu dưới da.  

Nếu bạn có những triệu chứng phản vệ kể trên, bạn cần đi bác sỹ ngay lập tức. Sau đó phản vệ có thể tiếp tục tiến triển nặng hơn với việc tăng nhịp tim, cơ thể yếu đột xuất, huyết áp máu xuống nhanh, sốc, cuối cùng là bất tỉnh và có thể là tử vong.

3. Điều gì gây nên phản vệ?

Thức ăn thường là nguyên nhân chính dẫn đến phản vệ. Các loại thức ăn thường gây ra phản vệ đó là các loại hạt, các loại hải sản có vỏ cứng như tôm, cua, các sản phẩm từ sữa, lòng trắng trứng, và hạt vừng. Bị ong đốt cũng có thể dẫn đến phản vệ.

Ngoài ra, việc tập thể thao ngay sau khi ăn uống một loại thức ăn dễ gây dị ứng nào đó cũng có khả năng gây ra phản vệ.

Một số loại thuốc cũng có thể dẫn đến phản vệ.

Phấn hoa và các thể loại chất gây dị ứng khác qua đường hô hấp thường hiếm khi gây ra phản vệ.

Một số chất có thể gây ra phản ứng phản vệ. Phản ứng phản vệ cũng giống và nguy hiểm như phản vệ, nhưng lại không dính dáng đến globulin miễn dịch E. Lý do thường dẫn đến phản ứng phản vệ là cá và một số thuốc men (ví dụ như thuốc nhuôm màu phóng xạ tiêm trong tĩnh mạch)

4. Làm sao để chẩn đoán phản vệ?

Phản vệ được chẩn đoán dựa trên những triệu chứng đã kể trên. Những ai có lịch sử bệnh án với nhiều ca dị ứng thường có nguy cơ bị phản vệ nặng hơn.

Việc kiểm tra mẫu da có thể giúp nhận dạng nguyên tố nào đã dẫn đến dị ứng nặng. Tuy nhiên nếu bạn nghi ngờ rằng mình có thể bị phản vệ với chất sử dụng để kiểm tra mẫu da thì bạn không nên thực hiện việc kiểm tra mẫu da này.

5. Chữa trị phản vệ như thế nào?

Chỉ có một cách điều trị phản vệ nhanh nhất đó là tiêm trực tiếp epinephrine (là một loại adrenaline) vào cơ thể và nó sẽ có khả năng nhanh chóng loại bỏ các triệu chứng phản vệ. Thường epinephrine được tiêm tự động vào cơ thể và nơi để tiêm thuốc này hữu hiệu nhất là ở đùi bệnh nhân.

Ngoài epinephrine ra, việc truyền dịch và thuốc cũng được sử dụng để giảm sốc phản vệ, giúp tim và hệ tuần hoàn hoạt động bình thường trở lại. Sau khi cơ thể đã ổn định, anti-histamines và steroids sẽ được dùng để tiếp tục giảm nhẹ các triệu chứng phản vệ hơn nữa.

Nếu bạn ở gần ai bị sốc phản vệ, hãy gọi ngay 115.

6. Phải chuẩn bị thế nào cho phản vệ?

Nếu bạn biết mình dễ bị phản vệ khi bị ong đốt hay ăn nhầm một chất gây dị ứng nào đó, thì bạn nên hỏi bác sỹ kê đơn cho bạn một túi đựng mũi tiêm epinephrine, và luôn đem theo bên mình để có thể sử dụng kịp thời.

Ngoài ra, bạn nên thông báo với cơ quan bảo hiểm y tế của chính bạn về tình trạng dị ứng của bạn, đặc biệt là các loại thuốc có thể khiến bạn bị dị ứng, trước khi bạn chữa trị bất kỳ bệnh gì, và nhất là trước khi bạn cần chữa trị tại nha khoa.

Bạn cũng nên đem theo một tờ ghi chú bên mình về tình trạng dị ứng của bạn để lỡ không may bạn bị sốc phản vệ thì sẽ được cấp cứu phù hợp và kịp thời.