Viên Đạn Thần Kỳ và Gót Chân Achilles Của Căn Bệnh Ung Thư

1. Viên Đạn Thần Kỳ (Magic Bullet) Và Y Học Chuẩn Xác (Precision Medicine)

Vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, nhà vi khuẩn học, và cũng là người đoạt giải Nobel Y Học, Paul Ehrlich người Đức là người đầu tiên đã nghĩ ra cụm từ “Magic Bullet” (Viên Đạn Thần Kỳ) nhằm thể hiện một ý tưởng tiên phong và độc đáo của ông. 

Ý tưởng này là khoa học sẽ cần phải tìm ra cách chữa trị nào đó mà mỗi viên thuốc sẽ được đưa tới đúng nơi cần đến, giống như việc một tên lửa được nhắm trúng đích và chỉ nổ khi đã chạm đúng mục tiêu vậy. 

Nếu làm được điều này, thì việc chữa trị các loại bệnh, đặc biệt là bệnh ung thư, sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. Với cách này, chỉ có tế bào bệnh, tế bào nhiễm khuẩn, hay tế bào ung thư mới bị tiêu diệt bởi loại thuốc đó, còn các tế bào khoẻ mạnh sẽ không bị ảnh hưởng gì. 

Chính ý tưởng này của ông cũng là một phát đạn thần kỳ khởi đầu cho một cuộc tìm kiếm cách chữa trị như thế trong giới khoa học. Và kết quả là sau hơn một thế kỷ, các nhà nghiên cứu đã nghĩ ra việc sử dụng chính kháng thể (antibody) của mỗi con người để tạo nên viên đạn thần kỳ đó. 

Đây cũng là một trong những viên gạch khởi đầu xây dựng nền Y học chuẩn xác (precision medicine), hay còn gọi là Y học cá thể (personalized medicine) nghĩa là: mỗi người sẽ được chữa trị theo đúng căn bệnh của họ, dựa trên những đặc tính riêng biệt của cá nhân đó. Trong dân gian, từ mọi người hay dùng để miêu tả những đặc tính riêng biệt này là “cơ địa.” 

Điều này cũng giải thích tại sao cùng một loại thuốc chữa trị cho cùng một loại bệnh ung thư mà có người thì có hiệu quả, còn có người thì không. Đây chính là do “cơ địa” của họ khác nhau nên tác dụng của thuốc trên cơ thể họ cũng khác nhau. 

2. Liệu Pháp Miễn Dịch (Immunotherapy)

Trong căn bệnh ung thư, một số kháng thể được tạo ra bởi chính hệ miễn dịch của cơ thể khi phát hiện ra sự có mặt của tế bào ung thư, với mục đích nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. 

Tuy nhiên, vì các tế bào ung thư liên tục biến đổi (mutation) nên tên lửa tuy được tạo ra nhưng cũng khó bắn trúng một mục tiêu di chuyển nhanh như vậy. Không những thế, các tế bào ung thư còn có khả năng ẩn mình rất giỏi, khiến cho các kháng thể lầm tưởng chúng với tế bào khoẻ mạnh, và do đó, cũng không tấn công. Thậm chí kinh khủng hơn, các tế bào ung thư còn có khả năng tiết ra những chất để kìm chế sự tấn công của hệ miễn dịch. Và kết quả là trong các trận đánh giữa hệ miễn dịch và tế bào ung thư, thì hệ miễn dịch rõ ràng bị yếm thế, dẫn đến việc ung thư tiếp tục tràn lan hoành hành. 

Chính vì thế, các nhà khoa học đã nghĩ ra cách tạo ra những kháng thể mạnh hơn, và đưa chúng vào trong cơ thể để chúng tìm và tiêu diệt các tế bào ung thư kia. Liệu pháp miễn dịch đã ra đời như thế. 

Hiện tại, liệu pháp miễn dịch dùng trong việc chữa trị ung thư đang theo 4 hướng chính:

1. Kháng thể đơn (monoclonal antibodies): được tạo ra trong phòng thí nghiệm, với mục đích tiêu diệt các tế bào ung thư ở những vị trí nhất định. 

2. Thuốc ức chế trạm kiểm soát của hệ miễn dịch (immune checkpoint inhibitors): loại thuốc này có khả năng nhả phanh cho hệ miễn dịch, giúp hệ miễn dịch thoải mái dốc toàn lực chiến đấu chống tế bào ung thư mà không cần phải e dè. 

3. Vắc-xin chống ung thư (cancer vaccines): là một chất sẽ được tiêm vào cơ thể người để hệ miễn dịch của họ sản xuất ra kháng thể chống lại chất gây ung thư đó.

4. Một số liệu pháp miễn dịch không cụ thể (non-specific immunotherapies): các cách chữa trị này nhằm vào việc nâng cao hoạt động của hệ miễn dịch một cách chung chung, để hệ miễn dịch khoẻ mạnh hơn và chiến đấu chống tế bào ung thư hiệu quả hơn. 

3. Gót Chân Achilles Của Tế Bào Ung Thư 

Vào tháng 3/2016 vừa qua, một nhóm các nhà khoa học tại Luân Đôn, trường University College, cho rằng họ đã tìm ra một loại kháng nguyên mới (neoantigens) xuất hiện trên tế bào của một số loại ung thư da và ung thư phổi. Các kháng nguyên này là các protein nằm trên bề mặt của tế bào ung thư, và theo nghiên cứu này, là nguyên nhân kìm hãm hệ miễn dịch của cơ thể. Ở một số bệnh nhân, khi các kháng nguyên - gót chân Achilles - của tế bào ung thư bị hệ miễn dịch phát hiện và can thiệp thì việc điều trị của những bệnh nhân này có tiến triển tốt hơn.

Điều này có nghĩa là nếu những kháng nguyên mới này thực sự là dấu vết đáng tin cậy để cơ thể phát hiện ra đâu là tế bào ung thư, thì việc tạo ra những viên đạn thần kỳ bắn thẳng vào các tế bào ung thư sẽ hiệu quả hơn rất nhiều! Kết quả nghiên cứu của họ đã được xuất bản trên tạp chí khoa học danh tiếng vào bậc nhất nhì trên thế giới Science, nhánh Tumor Immunology, dưới tên “Clonal neoantigens elicit T cell immunoreactivity and sensitivity to immune checkpoint blockade.” 

Dựa vào phát hiện này, các nhà khoa học đã đề xuất ra 2 hướng để tạo ra liệu pháp miễn dịch dựa trên các kháng nguyên của tế bào ung thư: một là tạo ra vắc-xin chống ung thư dựa trên kháng nguyên đó, hai là chắt lọc những tế bào miễn dịch có khả năng tiêu diệt những tế bào ung thư có kháng nguyên kể trên, nhân giống chúng lên thật nhiều, và đưa chúng ngược trở lại cơ thể bệnh nhân để giúp họ chống lại căn bệnh ung thư mạnh mẽ hơn. 

Hy vọng với khám phá này, việc chữa trị căn bệnh ung thư sẽ hiệu quả hơn gấp nhiều lần trước đây!